Uyku Archives - Sporgenç - Türkiye ve Dünyadan Özel Spor Haberleri

Uykusuz Kalanlar Daha Az Yardımsever!

haber — Tue, 24 Jan 2023 23:40:28 +0000

Sağlıklı bir hayatın yanı sıra günlük fonksiyonlarımızı yerine getirebilmemiz için kaliteli ve kâfi mühlet uyumamız, nefes almak üzere vazgeçilmez bir gereksinim. Uyku bedensel dinlenmeyi, en kıymetlisi zihinsel işlevlerin yenilenmesini sağlıyor.Dolayısıyla uykusuz kaldığımızda kıymetli sıhhat sorunlarının yanı sıra unutkanlıktan dikkat eksikliğine, yorgunluktan algıda sorun yaşamaya, hudutlu ve depresif hissetmekten bedenin zorluklar karşısında tepki müddetinin yavaşlamasına kadar, günlük işlerimizi olumsuz etkileyen pek çok sorun gelişebiliyor!Kaliforniya Üniversitesi’nde yapılan ve Plos Biolog isimli mecmuada Ağustos 2022’de yayımlanan bir araştırma, uykusuzluğun yol açtığı bir öbür sorunu daha ortaya koydu; daha az yardımsever olmak! Pekala beşerler geceleri uykusuz kaldıklarında neden daha az yardımsever oluyorlar? Acıbadem Bakırköy Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Gökhan Akdemir, “İnsanlar âlâ beslenmiş, inançlı bir yerde uyumuş ve dinlenmişler ise günlük hayatta ortaya çıkan zorluklar karşısında kendilerini güçlü hisseder ve üstesinden geleceklerini düşünürler.Gece uygun uyuyamamışlar ise dinlenememişlerdir. Korkuları yüksektir, kendileri ile ailelerini muhafazada zorlanacaklarını düşünürler ve gerilime girerler” diyor. Prof. Dr. Gökhan Akdemir, bu gerilimin bedende değerli değişikliklere neden olduğuna dikkat çekerek, “Örneğin, gerilim hormonu olarak bilinen kortizol hormonu, hipotolamus, hipofiz ile böbrek üstü bezlerinin ortak katkısıyla salgılanıyor.Stres altında kaldığımızda bu hormon daha çok artıyor. Artan kortizol hormonu sempatik sistemini baskın hale getiriyor. Sempatik sistem, tehlikede iken yahut yetersiz kaldığımız anlarda, şayet uykusuz isek düşünmemiz, karar vermemiz ve hayattaki zorlukların üstesinden gelebilmemiz için kendimizi daha çok müdafaaya alacak halindeki davranışlara yol açıyor. Münasebetiyle beşerler kendilerini müdafaa altına almak için bencilleşiyor ve yardım etmekten kaçınıyorlar” bilgisini veriyor. Ülkemizde her 4 şahıstan biri uykusuz! Uykusuzluk sıkıntısının görülme oranı; yaşa, eğitim seviyesine ve ekonomik gelirlere nazaran değişiklik gösteriyor. Dünyada her 10 bireyden 2’si geceleri uykusuzluk sorunu yaşarken, yeniden her 10 şahıstan 5’i de ayda en az 1-2 sefer uykusuzluk çekiyor. Genel olarak uykusuzluk oranı yüzde 30 civarında iken ülkemizde bu sayı yüzde 38’e yükseliyor. Bir diğer deyişle, ülkemizde her 10 şahıstan 4’ü uykusuzluk sorunuyla çaba ediyor. Uykusuzluk beyni tehdit ediyorErişkin bir kişinin günde ortalama 7-8 saat uyuduğunu düşünürsek, ömrümüzün üçte biri uykuda geçiyor demektir. Hayatımızın değerli bir kısmını kapsayan uyku, beyin sıhhatimiz üzerinde kilit bir role sahip. Bedenimizin öbür bölgelerindeki hücrelerde olduğu üzere beynimizdeki nöronlar da glia olarak isimlendirilen hücreler tarafından destekleniyor. Gündüz saatlerinde çalışırken beynimizdeki hudutların çalışması sırasında beta albümin ve tau üzere birçok atık unsurlar ortaya çıkıyor. Bu atıklar uyku sırasında glia hücreleri tarafından beyinden temizlenerek uzaklaştırılıyor, böylece yeterli bir uykudan sonra uyandığımızda beynimiz yeni bir güne temizlenmiş olarak hazır oluyor. Uykusuz kaldığımızda ise glia hücreleri vazifelerini yerine getiremedikleri için beynimizdeki atık unsurlar beynimizden uzaklaştırılamıyor. Bunun sonucunda da hudut hücrelerimizin çalışmasında yavaşlaması, unutkanlık, karar vermede zorluklar gelişiyor. Uykusuzluk yardımseverliği önlüyorKalifornia Üniversitesi’nde gerçekleştirilen çalışma 3 tip uykusuzluk kümesi üzerinde yapılmış. Prof. Dr. Gökhan Akdemir, uykusuzluğun yardımseverlik üzerine nasıl tesir ettiğini gösteren çalışmayı şöyle özetliyor: Bir gün az uyuyanlar: İlk çalışma, 24 saat içinde 7 saatten az uyuyan 18-26 yaş kümesindeki 24 genç üzerinde yapılmış. Araştırmada gençlerin ‘yardımda bulunma’ davranışlarıyla ilgili anket gerçekleştirilmiş. Ayrıyeten işlevsel magnetik rezonans (MR) görüntüleme ile toplumsallaşma ve yardım etme davranışlarında misyon alan beynin orta prefrontal korteks (alın kısmı) ve üst temporal sulkus (şakak kısmı) üzere birtakım bölgelerinde beyin aktiviteleri ölçülmüş. Yapılan işlevsel MR çalışmalarında; uykusuz kalındığında beynin ‘sosyalleşme ve yardım etme’ davranış bölgelerinin aktivitelerinde yüzde 78 üzere yüksek bir oranda azalma görülmüş. Bilim insanları ‘yardım etmeyi’ de yakınlarına ve yabancılara yardım olarak iki kümeye ayırmış. Araştırmada; yabancılara daha az yardım ettikleri belirlenmiş. Bunun nedeni olarak, insanların uykusuz kaldıklarında evvel kendilerini ve yakınlarını müdafaaya yönelik davranmaları gösterilmiş. Dört gün az uyuyanlar: 171 kişi üzerinde gerçekleştirilen ikinci çalışmada; 4 gün az uyuyan şahısların ‘yardım etme’ davranışlarına tekrar anket yapılarak bakılmış. Bu kümede da yardımseverlik konusunda besbelli azalma olduğu tespit edilmiş. Saat uygulamasına nazaran az uyuyanlar: Üçüncü kümede ise ‘yaz saati uygulaması’ dikkate alınmış. Mart ayında yapılan değişikliklerde beşerler bir saat daha az uyurlarken, Kasım ayında ise bir saat fazla uyuyorlar. 2002-2016 yılları ortasında 3 milyondan fazla hayırseverin bağışları tahlil edilmiş. Mart ve Kasım aylarındaki bir saatlik değişimin bağışlar üzerine tesirine bakılmış. Yapılan çalışma sonucunda; kümelerin az uyuduklarında daha az, çok uyuduklarında ise daha çok bağış yaptıkları tespit edilmiş. Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı

Karanlıkta uyanmak biyolojik saati bozuyor, dikkat zorluklarına yol açıyor

haber — Sun, 15 Jan 2023 03:00:32 +0000

Karanlıkta uyanmak biyolojik saati bozuyor, dikkat zorluklarına yol açıyorİleri yaz saati uygulaması nedeniyle bilhassa okula giden çocukların gökyüzü aydınlanmadan uyanıp yola çıktıklarını belirten Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, bu durumun da bilhassa okul çağındaki çocuklarda dikkat ve konsantrasyon zorluklarına yol açtığına dikkat çekti. Karanlıkta uyanmanın biyolojik süreci bozduğunu söyleyen Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, her akşam tıpkı saatte yatılması gerektiğini de kaydetti.Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, ileri yaz saati uygulamasının okul çağındaki çocuklar üzerindeki tesirlerini kıymetlendirdi.Karanlıkta okula gidiyorlarYaz saati uygulamasının tüm yıla yayılmasıyla bir arada günlerin kısaldığı bu günlerde öğrencilerin zifiri karanlıkta uyanıp okula gitmek zorunda kaldığını tabir eden Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, “Anne babalar çocukların karanlıkta yola çıkmasıyla ilgili güvenlik kaygısı de taşıyor, istemiyor ve çocuklar okula giderken korkuyor.” dedi.Derslere odaklanma ve dikkatin ağırlaşması zorlaşıyorHavanın aydınlanmasının uyandıktan saatler sonra olmasının çocukların üzerinde olumsuz tesirleri olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, “Sabah saat 08.30 sıralarında okulda derse girmesi gereken bir çocuk günün o saatlerde hâlâ karanlık olmasından maalesef olumsuz istikamette etkilenmektedir. Sabah kalktığında hâlâ karanlık olduğunu gören çocuk, bunu manalandırmakta zahmet yaşayabilir. Çocuk, uykusunu almış olsa bile hava aydınlık olduğunda okula gidilen dilim, geceyi ise konuta dönme ve uykuya hazırlanma dilimi olarak algılar. Hasebiyle okulda derslere odaklanması ve dikkatini ağırlaştırması çok güç bir hale gelir.” ikazında bulundu.Gün ışığı biyolojik yapıyı nasıl etkiliyor?Gün ışığının çocukların gelişimi üzerindeki ehemmiyetine değinen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, karanlıkta uyanmanın biyolojik süreci bozduğunu söyledi. “Biyolojik yapımızda olan, gün ışığıyla birlikte doğal olarak gerçekleşen ve sirkadiyen ritm dediğimiz döngünün bozulması olumsuz tesirlere neden oluyor” diyen Dr. Melek Beğenilen Luş, şunları söyledi:Karanlıkta uyanmak biyolojik süreci bozuyor“Akşam olduğunda bedenimiz yavaş yavaş uyumayı kolaylaştıran, dinlenmemizi sağlayan ve büyümeden sorumlu olan ‘melatonin’ hormonunu salgılamaya başlıyor. Gün iışığı ile birlikte yavaş yavaş onun yerine de canlılıktan ve güçten sorumlu ‘kortizon’ salgılamaya başlıyor. Biyolojik saatimizi saatimizi düzenleyen, göz hizasında beynin art kısmında yer alan ’Suprakiazmatik çekirdek’ denilen bir yapı bu tertibi sağlıyor. Işık uyaranı alırsa bu çekirdek epifiz bezinin melatonin hormonu yapmasını engelliyor. Çocuklar karanlıkta uyandığı vakit bu süreç bozulmuş oluyor.”Özellikle son yıllarda yapılan çalışmaların uykuya nasıl girdiğimiz ve nasıl uyandığımızın ehemmiyetini vurguladığını belirten Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, “Uyku kalitesi bozulan çocuklar, uykuya dalma zahmeti, uykuyu sürdürme zahmeti, öğrenme , dikkat ve konsantrasyon alanlarında sorun yaşadığı üzere, çocuklar karanlıkta huzursuz oldukları için bu durum korkular, dert bozuklukları, okula gitmek istememe üzere şikayetlere de neden oluyor.” diye konuştu.Her gece birebir saatte uyumaya itina gösterilmeliÇocukların uykusunu alması için tavsiyelerini de sıralayan Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melek Beğenilen Luş, “Her gece birebir saate uyumaya ihtimam gösterilmesi ve uyku nizamının bozulmamasına çalışılması kıymetli. Çocukların akşam saatlerinde kafeinli içecekleri tüketmemesi de hatırlanması gerekli değerli bir konu. Güvenlik tedbirlerinin alındığına dair bilhassa küçük yaşta çocuklara garanti verilmesi ve derdi çok artmış çocuklara anlayışlı yaklaşılması çok değerli.” dedi. Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı

Uyku Sorunlarının Çözümü İçin 5 Önemli Öneri

haber — Fri, 06 Jan 2023 23:20:38 +0000

Gizemi şimdi çözülemeyen uyku konusunda son yıllarda çok sayıda araştırma yapılıyor. Araştırmalarda uyku sorunu toplumda % 20-40 ortasında görülüyor. Geceleri 5 saatten daha az uyuyan 50 yaş üstü şahıslarda kronik sıhhat sıkıntılarının ortaya çıkma riski giderek artıyor. Uyku yoksunluğunun beyin, kalp-damar, mide-bağırsak, endokrin ve bağışıklık sistemleri üzerinde vakitle olumsuz tesirleri ortaya çıkıyor. Kaliteli bir uyku için birtakım pratik teklifleri uygulamak gerekiyor. Memorial Kayseri Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Nergiz Hüseyinoğlu, uyku ile ilgili bilgi vererek tekliflerde bulundu.Uyku kalitesini koruyunUyku, canlılar için dinlenme ve tamir sürecidir. Beşerler tertipli olarak uyuduğunda kalp ve damar, teneffüs, hudut, endokrin, mide- bağırsak ve bağışıklık sisteminde tamirat ve beden tertibinde değişiklikler olmaktadır. Bu sürecin başında olan merkezi hudut sistemi bir komuta merkezidir. Beynin tüm merkezleri, bu süreçte belli değerli bir vazife üstlenmektedirler. Örneğin, beyin sapından hipotalamusa, orta beyne ve beyin korteksine gerçek uzanan yolaklar ve nörotransmitterler (aktif maddeler) devreye girmektedir. Uyanık olma ve uykuyu regüle eden beyin bölgeleri sağlıklı uyku sırasında birbirine istikrarlı geçiş yaparak uykuya geçişi, uykunun mühletini ve evrelerini ve uyanma saatini belirlemektedir. Uykunun NREM müddeti boyunca kalp kasında relaksasyon yani gevşeme, kan basıncında, teneffüs suratında ve metabolik süratte azalma ortaya çıkmaktadır. Uyku sürecinde beyin ve bağışıklık sistemi ortasında da karşılıklı haberleşme ve etkileşim olduğu bilinmektedir. Endokrin sistemde de uyku sırasında kimi değişiklikler meydana gelmektedir. Olağan uyku sırasında büyüme hormonu ve prolaktin salgısı artarken, kortizol ve tiroit stimulan hormon salgısı azalmaktadır. Bu nedenle kâfi süt salgısının olması için emziren annelerin uykularına dikkat etmeleri ve gereğince uyumaları önerilmektedir.Uyku mühletleri bireye nazaran değişiyorKimin kaç saat uyuması gerektiğinin bireye nazaran değerlendirilmelidir. Bu bahiste her yaş için kesin hudutlar yoktur. Birtakım beşerler günlük 5-6 saat uyduğunda ve uyandığında kendilerini dinlenmiş ve enerjik hissederken, bazıları ise 9-10 saat uyuduktan sonra kendilerinin çok düzgün dinlendiğini belirtmektedir. Genel olarak 1 yaşından küçük çocuklar günde ortalama 10-16 saat uyurken, ergenlik çağındaki çocukların uyku mühleti 8-12 saat olması beklenir. Erişkin insanların uyku mühleti yaklaşık 6-9 saat ortasında değişmektedir. Yaşlandıkça uyku mühleti azalmakta ve uyku daha yüzeyel bir hal almaktadır. Sağlıklı bireyler çoklukla gece 1-2 kere uyanarak blok halinde uyur. Gece uykusunun muhakkak evreleri vardır ve bu evreler birbirine ardışık bir geçiş gösterir. Gece uykusunun sık bölünmesi bu uyku mimarisinin bozulmasına sebep olabilmektedir. Gece uykusu bölünen şahıslar gün içinde yorgun, hudutlu olmakta, dikkat ve konsantrasyon eksikliği yaşamaktadır. Bilhassa vardiyalı çalışan insanlarda olağan uyku saatlerinde meslek gereği uyanık kaldıkları için sıkça dikkat eksikliği, çok uyku hali, ruhsal ve fizikî performans düşüklüğü görülmektedir. Bilhassa yaş ilerledikçe, vardiyalı çalışmaya adapte sorunu ortaya çıkar. Ayrıyeten bu insanlarda uykuya dalma ve sürdürme zahmeti ile dinlendirici olmayan, yüzeyel uyku da sık görülmektedir. Uykusuzluk bayanlarda erkeklere nazaran 1,5 katı daha fazla görülmektedir. Bilhassa de menopoz sonrası bayanlarda gece terlemeleri ve ateş basmaları nedeniyle uykusuzluk daha fazla ortaya çıkmaktadır. Çok fazla uyumak da düzgün değilGerektiğinden az uyumak kronik hastalıkların dışında aşikâr başlı sıkıntılara neden olmaktadır. Uykusuzluk, vardiyalı çalışma üzere nedenlerle kâfi müddet uyuyamayan insanlarda baş ağrısı, yorgunluk, kırgınlık, güç ve motivasyonda azalma, ruh hali değişkenliği, trafikte araç kullanırken kusur yapma mümkünlüğü, okul performansında azalma, mesleksel performansta düşme üzere sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. Ayrıyeten çok uyumak yahut çok uykululuk hali de çok önemsenmeyen bir durumdur. Bu sorun, altta yatan öbür bir sorun ve hayatı tehdit eden hastalıkların habercisi olabilir. Başta tıkayıcı uyku apnesi olmak üzere, narkolepsi ve uykuda hareket bozukluğu hastalıklarının gün içinde ortaya çıkan tezahürüdür. Ayrıyeten depresyon, bunama, kalp, şeker hastalığı ve akciğer hastalıklarında da gün içinde çok uykululuk ve çok ahenge üzere belirtiler görülmektedir. Kaliteli bir uyku sonrası kendimizi dinlenmiş ve enerjik hissetmemiz beklenen bir durumdur. Uygun bir uyku uyunmadığının delilleri ise uyandıktan sonra ortaya çıkan yorgunluk, halsizlik, iş ve okul performansında düşme, ruh halinde dalgalanmalar ve odak bozukluğudur. Bağışıklık sistemi uykuyla bağlantılıUyku ile bağışıklık sistemi ortasında karşılıklı düzenleyici bir ilişki vardır. Kaliteli bir uyku uyuyan hastaların bağışıklık sisteminin uyku müddetince onarıldığı bilinmektedir. Hastalıkların kolay bir biçimde atlatılabilmesi için kâfi uykuya muhtaçlık vardır. Öte yandan kronik uyku yoksunluğu yaşayan beşerler daha kolay hastalanabilmektedir. Bilimsel çalışmalar göstermiştir ki, uyku yoksunluğu sırasında bağışıklık sistemine ilişkin kimi bedeller baskılanmakta, kimileri da aktive olmaktadır. Bağışıklık sisteminin de uyku üzerine düzenleyici bir tesiri vardır. Kimi moleküllerin, örneğin sitokinlerin artışı, uyku kalitesini ve mimarisini bozmaktadır. Bilimsel bilgilerin ışığında değerlendirildiğinde, bağışıklık sisteminin âlâ çalışması için kâfi ve kaliteli uykuya muhtaçlık olduğu görülmektedir. Uykusuzluğa yeterli gelen önerilerHem kronik hem de akut uykusuzluğun temel sebebinin, gerilime maruz kalma ve depresyon ile anksiyete üzere psikiyatrik bozukluklar olduğu yapılan araştırmalarda belirlenmiştir. Bunun dışında uykusuzluğa; ortamın gürültüsü, ısısı ve ışığı, yaş, husus ya da ilaç bağımlılığı ile kişinin teneffüs ve kalp hastalıkları, huzursuz bacaklar sendromu, uyku apnesi ve makus uyku hijyeni neden olmaktadır. Öncelikli olarak uyku hijyeninin gözden geçirilmesi ve düzeltilmesi gerekir. Uyku hijyeni konusunda uzmanlar tarafından bilgilendirme yapılmalı kişinin daha yanlışsız ve sağlıklı uyku alışkanlıkları kazanması hedeflenmelidir.

Uyku sorunu olanların her gece tıpkı saatte yatması ve her sabah birebir saatte kalkması, gündüz uykusundan kaçınması önerilmelidir.
Yatak odasında ses, ışık ve ısı düzenlemesi yapmak kıymetlidir.
Yatma saatinden en az 6 saat evvel kafeinli içecekleri tüketilmemeli, uyku saatine yakın saatlerde yemek yenmemelidir.
Uyku öncesi alkol ve tütün kullanılmamalıdır
Yatma saatinden 3-4 saat öncesine kadar ağır ve yorucu fizikî aktivitelerden uzak durulmalıdır.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı