Kalın bağırsak kanseri, kolonu yahut rektumu kaplayan hücrelerin olağandışı hale gelmesi ve denetimden çıkması ile meydana geliyor. Bağırsakta bulunan poliplerin mutasyonu ile kalın bağırsak kanseri gelişebiliyor ve birtakım kolorektal kanserler rastgele bir belirti vermeyebiliyor. Bu nedenle tertipli kolorektal kanser taramalarının yapılması sıkıntıların erken devirde saptanıp tedaviye başlanması açısından hayati ehemmiyet taşıyor. Memorial Sıhhat Kümesi Medstar Antalya Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. İsmail Gömceli, kalın bağırsak kanseri hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Hücrelerin denetimsiz çoğalması sonucu kanser gelişiyor
Vücudun tüm hücreleri olağan olarak büyür, bölünür ve akabinde bedenin sağlıklı ve düzgün çalışmasını sağlamak için ölür. Bazen bu süreç denetimden çıkar. Kolon ve rektumu kaplayan hücrelerin denetimsiz çoğalması sonucunda kolorektal kanser gelişebilir. Kalın bağırsaktan başlayan kansere kolon, anüse daha yakın yaklaşık 15 cm’lik kalın bağırsak kısmından gelişen kanserlere ise rektum kanseri denir. Bu organlardan rastgele birini etkileyen kanserler de kolorektal kanser olarak isimlendirilir.
Kesin nedeni bilinmiyor
Kolorektal kanserlerin birden fazla poliplerden gelişir. Kolorektal kansere yol açan kanser öncesi kolon poliplerinin gelişiminin kesin nedeni bilinmemektedir. Polipler; hücre DNA’larında bir dizi anormallik ortaya çıktıktan sonra değişerek, kansere dönüşebilir. Kolonoskopi sırasında bir polip bulunursa, ekseriyetle çıkarılır. Kolonoskopi sırasında çıkarılan polipler daha sonra bir patoloji uzmanı tarafından incelenir ve kanserli yahut kanser öncesi hücreler içerip içermediklerini belirlemek için kıymetlendirilir.
Genç yaşta da test yaptırmak gerekebilir
En âlâ tarama usulleri dışkıda bilinmeyen kan testleri ve kolonoskopidir. Bu cins tarama testlerine başlama yaşı; risk faktörlerine, bilhassa de ailede kolon ve rektum kanseri hikayesine bağlıdır. Ailede kolorektal kanser yahut polip hikayesi olmasa bile, genç yaşlarda bile kolorektal kansere işaret edebilecek belirtilerden rastgele biri mevcutsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulması kıymetlidir.
Kalın bağırsak kanserinin belirtileri şu formda olabilir:
- Tuvalet alışkanlığında değişiklik
- Gaita içinde ya da üzerinde kan
- Açıklanamayan kansızlık (Anemi)
- Karın ağrısı ya da pelvik ağrı
- Açıklanamayan kilo kaybı
- Kusma
Kolorektal polip ve kanser geliştirme riskini artıran birtakım faktörler şunlardır;
Yaş: Yaşlandıkça kolorektal polip ve kanser gelişme riski artar. Kolorektal kanser 50 yaşın üzerindeki şahıslarda daha sık görülür, lakin daha genç yetişkinlerde de kolorektal kanser gelişebilir.
Diğer tıbbi durumlar: Tip 2 diyabet, evvelki kanser hikayesi, inflamatuar bağırsak hastalığı hikayesi üzere tıbbi durumlar ve Lynch sendromu, ailesel adenomatöz polipozis üzere kalıtsal durumlar kolorektal kanser gelişme riskini artırabilir.
Yaşam biçimi: Alkol ve tütün kullanımı, gereğince idman yapılmaması ve/veya fazla kilo kolorektal kanser gelişme riskini artırabilir. Bilhassa sigara, kanser öncesi polip ve kolorektal kanser riskini artırır. Yağ ve kalori bakımından yüksek ve lif, meyve, sebzelerden düşük bir diyet, kolorektal kanser gelişme riskinin daha yüksek olmasıyla ilişkilendirilmiştir.
Taramalara vaktinde başlamak gerekiyor
Kolorektal kanser riski taşıyan bireylerin 45 yaşında, ortalama risk altındaki bireylerin en geç 50 yaşında sistemli taramaya başlamaları önerilir. Lakin ferdî yahut aile geçmişinde kolorektal polipler, kanser yahut inflamatuar bağırsak hastalığı hikayesi varsa taramanın 45 yaşından evvel başlaması gerekebilir. Kolorektal polipler ve kanser her iki cinsiyeti de etkilediğinden erkekler ve bayanlar taramadan geçmelidir. Kolorektal kanser, kanserin evresine nazaran tedavi edilir. Tedavi seçenekleri; tecrübeli bir merkezde, tecrübeli bir grup tarafından uygulanacak olan cerrahi, kemoterapi ve radyoterapidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
