Ege Üniversitesi (EÜ) Manisiz Ege Ünitesi Koordinatörlüğü tarafından Dünya Otizm Farkındalık Günü münasebetiyle “Uluslararası Otizme Multidisipliner Bakış Sempozyumu” gerçekleştirildi. Çevrimiçi olarak düzenlenen sempozyumun moderatörlüğünü Manisiz Ege Ünitesi Koordinatörü Doç. Dr. Pelin Piştav Akmeşe üstlendi.
Programa, EÜ Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sezen Köse, Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Öğrt. Üyesi Gülce Kirazlı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Kısmı Otizm Spektrum Bozukluğu Eğitimi Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Şerife Yücesoy Özkan, EÜ Özel Eğitim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nilay Kayhan, Atatürk Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Programı Tahsil Vazifelisi Dr. Sinem Utanır Altay, çeşitli üniversitelerden akademisyenler ve öğrenciler katıldı.
Otizm Spektrum Bozukluğunun (OSB) görülme sıklığı ile ilgili bilgiler veren Doç. Dr. Sezen Köse, “Çocukların yaklaşık yüzde ikisi, yetişkinlerin ise yüzde biri otizmden etkileniyor. Nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm, günümüzde çok sık karşılaştığımız bir tabloya büründü. Erkeklerde, kızlardan daha fazla görülmekte. Kardeşte tekrarlama oranı ise daha fazla. Bilhassa toplumsal etkileşim ve irtibat marifetleri olmak üzere fonksiyonelliği besbelli seviyede etkileyen OSB, beynin gelişimi ve beyindeki kontakların etkilenmesi sebebiyle ortaya çıkıyor” dedi.
“Erken teşhis önemli”
Otizmli çocuklarda işitmenin kıymetlendirilmesi üzerine konuşan Dr. Öğr. Üyesi Gülce Kirazlı, OSB kuşkusu taşıyan çocuklarda otizm teşhisinin koyulmadan evvel odyolojik değerlendirilmelerin yapılmasının gerektiğini söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Gülce Kirazlı, “İşitme kayıplı bir çocukla otizmli bir çocuğun kimi semptomları birbirine benzeyebilmekte. Örneğin, otizmli çocuk göz kontağı kuramaz ya da ismine reaksiyon veremez iken ileri seviye işitme kaybı olan bir çocuk da konuşulan lisanı anlamakta zahmet çektiği için karşısındaki kişinin yüzüne bakmayabilir ve göz kontağı kurmakta zorlanabilir. İşitme aygıtı olmadan duyamayacağı için de ismine ya da yönergelere reaksiyon vermede zahmet yaşayabilir. Bu nedenle, odyoloji klinikleri otizmli çocukların teşhis öncesi birinci başvurduğu kliniklerden biri olmaktadır. KBB tabibinin otolojik muayenesi sonrasında, odyoloji uzmanı ileri odyolojik testlerle işitme kaybını saptayabilmekte ve böylelikle semptomların işitme kaybı ya da otizmden kaynaklanma durumu belirlenebilmektedir. İleri odyolojik testler sonucunda işitmenin olağan elde edilmesi otizm teşhisini güçlendirse de, otizmli çocukların kimilerinde işitme kaybı da eşlik edebilmektedir” dedi.
Odyologların, otizmin ayırıcı teşhisinde değerli bir rolü üstlenmesinden ötürü çocuk gelişim basamakları konusunda bilgi sahibi olmaları gerektiğini söz eden Dr. Kirazlı, “KBB doktorları ve odyoloji uzmanları otizmli çocukların erken tanısı, şayet işitme kaybı eşlik ediyorsa işitme cihazlı rehabilitasyonu ve ilgili kısımlara sevki açısından büyük bir rol oynamaktadır. Otizmli bir çocuğun eğitiminde muhtemel bir başarısızlığın önlenmesi için rastgele bir işitme kaybının erken bir basamakta tespit edilmesi değerlidir. Otizmli bir çocuğun işitme seviyesi, rehabilitasyon ve eğitim programında dikkate alınmalıdır” diye konuştu.
“Kulaktan dolma bilgilere karşı ispata dayalı uygulamalar”
Otizmde ispata dayalı uygulamaların değeri ve gerekliliği hakkında konuşan Prof. Dr. Şerife Yücesoy Özkan, OSB yaygınlığındaki artışın tesirli müdahale, eğitim ve terapi hizmetlerindeki arayışta da tesirli olduğunu lisana getirdi. Prof. Dr. Şerife Yücesoy Özkan, “Kanıta dayalı uygulamaların; bilimsel ve deneysel araştırmalarda tesirli olmuş olması, kalite değerlendirmesinden geçmiş olması, hakemli mecmualarda yayınlanmış olması, farklı coğrafyalardaki araştırmacılar tarafından gerçekleştirilmiş olması ve iştirakçi sayısının yirminin üzerinde olması gerekmektedir. Delile dayalı uygulamalara gerek duyulmasının sebebi; toplumsal medya, internet üzere ortamlarda kulaktan dolma yanlış telaffuzların çok fazla olmasıdır. Hatta geçersiz uygulamalarla da karşılaşıyoruz. Delile dayalı uygulamalar, bu uydurma ve yanlış telaffuzlara reaksiyon olarak ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin ve terapistlerin ispata dayalı olmayan, aktifliği kuşku uyandıran uydurma ya da ziyanlı müdahaleleri belirleyebilecek eğitime sahip olmaları gerekmektedir” dedi.
“Eğitim ortamlarında öğretimsel uyarlamalar”
“Otizmli Çocuklar İçin Eğitim Ortamlarında Öğretimsel Uyarlamalar” başlıklı bir sunum yapan EÜ Özel Eğitim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nilay Kayha, öğretmenlerin yapacakları öğretimsel uyarlamaların, OSB olan öğrencilerin eğitime tam iştirakleri için kıymet taşıdığına vurgu yaptı. Öğretimsel uyarlamalarda aile, uzmanlar ve öğretmenlerin işbirliği yapması gerektiğini belirten Doç. Dr. Kayhan, “Öğrencilerin var olan performansları, güçlü oldukları alanlar belirlenmeli ve bu performanslar göz önüne alınarak gerekli öğretim planları hazırlanmalı. Öğretimsel uyarlamalar, hem öğrencinin hem de öğretmenin motivasyonunu desteklemektedir. Öğretim sürecindeki müşahedeler, paylaşımlar, değerlendirmeler öğretmenler için değer taşır. Bu yüzden öğretimsel uyarlamaları planlarken vakit, öğrencinin öğrenme özellikleri, malzeme, içerik ve ortam epeyce önemlidir” diye konuştu.
Otizm ve damgalama
Otizm ve damgalama üzerine konuşan Dr. Sinem Utanır Altay, otizmli çocukların ve ailelerinin damgalamaya maruz kaldığını, medyanın da bu hususta değerli bir tesire sahip olduğunu söyledi. Dr. Altay, “Otizmli çocuğa sahip ebeveynler de çocukları üzere bu damgalamaya maruz kalabilmektedir. Bilhassa anne, toplumsal cinsiyet rolleri faktörü sebebiyle çocuğun durumunun sorumlusu görülerek suçlanabilmektedir. Buna bağlı olarak da anne, olağan annelik tariflerine uymaması sebebiyle incitici kelam ve davranışlara maruz kalabilmektedir. Medyanın kamu üzerine olan tesirinin olumlu istikamette kullanılması, halkın daha şuurlu olmasına yardımcı olacaktır. Bu nedenle, otizm hakkında olumlu içeriklere sahip haberlerin artırılması, toplumun bilinçlenmesi ve farkındalığın arttırılması için önemlidir” dedi.
Sempozyum, konuşmacıların merak edilen soruları yanıtlamasının akabinde sona erdi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
