Memleketler arası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC), Milletlerarası Boks Birliği’ni (IBA) tanımamasıyla boks branşı, 116 yıl sonra birinci defa olimpiyatlarda yer alamama tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
IOC, Hindistan’ın Mumbai kentindeki 141. oturumunda 2028 Los Angeles Olimpiyat Oyunları’nda yer alacak branşlarla ilgili kararlar aldı.
IOC’nin boksun Los Angeles 2028’e dahil edilmesine ait kararı beklemeye almasıyla IOC ile IBA ortasındaki sorun bir defa daha gün yüzüne çıktı. İki kurum ortasındaki problemler çözülmezse ve IOC boksu 2028 Olimpiyat Oyunları’ndan çıkarırsa, Stockholm 1912’den sonra birinci sefer boks branşı olimpiyatlarda yer almayacak.
1904’te olimpiyatlara girdi, yalnızca 1912’de olmadı
Boks, birinci defa ABD’de gerçekleşen 1904 Saint Louis Olimpiyat Oyunları’nda yer almıştı.
1912’de Stockholm’e, İsveç yasalarında yasak olmasından ötürü dahil edilmeyen boks, Paris 2024 dahil daha sonraki 25 olimpiyatta da yer aldı. IOC, Los Angeles 2028’e boksu dahil etmezse, bu branş tam 116 yıl sonra olimpik kısım olmaktan çıkacak.
IOC ile IBA ortasında yaşananlar
IOC’nin eski ismi Milletlerarası Amatör Boks Birliği (AIBA) olan IBA’yla 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları sürecinden bu yana problemleri sürüyor.
Komite, memleketler arası federasyonun 2020 Tokyo Olimpiyatları’nda olduğu üzere 2024 Paris Olimpiyat Oyunları’ndaki boks karşılaşmalarını düzenleme hakkını elinden almıştı. Bu karar, Los Angeles 2028 için de geçerli.
IBA’nın yaşanan hakem yanılgılarına gereğince müdahale edememesi ve puanlama sistemindeki sorunların yanı sıra yapısal olarak da (yönetim, mali ve etik alanlar) birtakım ıslahatlara gitmesi istendi. Ayrıyeten alınan kararda IBA’nın Rus güç şirketi Gazprom’a olan mali bağımlılık konusunun tasa uyandırması da bulunuyor.
IOC’nin rahatsızlık duyduğu mevzulardan biri de 2022’de İstanbul’un konut sahipliği yaptığı IBA Olağan Seçimli Genel Şurası’ndan bir gün evvel IBA Süreksiz Aday Gösterme Ünitesi’nin Hollandalı Boris van der Vorst ve başka üç adayı seçilmeye uygun bulmamasıydı. Van der Vorst’un haksız yere seçime katılmasının engellendiğine hükmeden CAS, ayrıyeten IBA Lideri Umar Kremlev’in de birebir kuralı ihlal ettiği ve seçime tek aday olarak girdiği sonucuna varmıştı. Ama Van der Vorst’un yeni bir seçim düzenleme teklifi, IBA delegeleri tarafından reddedilmişti.
Tüm bu yaşananlardan sonra IOC, Haziran 2023’te yaptığı toplantıda IBA’nın boksun global idare organı statüsünü kaldırdı.
IBA da bu karara reaksiyon gösterdi ve IOC’nin bütün tekliflerinin muvaffakiyetle uygulandığını savunarak, “IOC, bu kararıyla siyasallaşmış gerçek tabiatını ortaya koyarak muazzam bir kusur yaptı.” tabirlerini internet sitesinden paylaştı.
Alternatif bir oluşum olarak nisan ayında kurulan ve şu an ABD, İngiltere, Almanya, Brezilya ve Kanada’nın da ortalarında bulunduğu 16 üyesi olan Dünya Boks Federasyonunun (World Boxing) açıklamasında ise IOC kararının, boks için bir dönüm noktası olduğu ve bunu memnuniyetle karşıladıkları kaydedildi.
2024’ün elemelerini de IOC yapıyor
IOC, Paris 2024 yolunda IBA’nın hiçbir tertibini kota karşılaşması olarak saymadı.
Bu yüzden IBA’nın düzenlediği Dünya Şampiyonası’na değerli sportmenler katılmadı. Türkiye’nin altın madalyalı boksörü Busenaz Sürmeneli ve gümüş madalyalı atleti Buse Naz Çakıroğlu da son düzenlenen Dünya Şampiyonası’nda yer almadı.
Paris 2024 için Avrupa kıtasındaki birinci kotalar, Avrupa Olimpiyat Komiteleri Birliği (EOC) tarafından organize edilen Avrupa Oyunları’nda verildi. Tokyo’da olduğu üzere 2024 için de başka kota karşılaşmaları IOC’nin tertipleriyle düzenlenecek.
Dünyaca ünlü boksörler olimpiyatlarda yer aldı
Olimpiyatların en ilgi çeken branşlarından biri olan boksta, dünyaca ünlü sportmen Muhammed Ali de yer aldı.
Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük boksörlerinden biri olarak kabul edilen Müslüman atlet, 1960 Roma Olimpiyat Oyunları’nda hafif sıklette altın madalya kazandı.
Muhammed Ali, zaferinin akabinde gittiği bir restorana cilt rengi nedeniyle alınmamasına kızarak, kazandığı altın madalyayı Ohio Irmağı’na fırlattı. ABD’li boksör, emekliye ayrılmasından yıllar sonra olimpiyat ateşini taşıdığı 1996’da Atlanta’da düzenlenen oyunlarda aldığı mükafatla, kaybettiği madalyaya yine kavuştu.
Muhammed Ali’nin yanı sıra birçok değerli boksör de olimpiyatlarda yer aldı. Bunların başında profesyonel mesleğindeki 21 maçı da kazanan Ukranyalı boksör Oleksandr Usyk geliyor.
Dünya Boks Birliği (WBA) “Süper”, Dünya Boks Tertibi (WBO), Memleketler arası Boks Federasyonu (IBF), Milletlerarası Boks Tertibi (IBO) ve “The Ring” mecmuası ağır sıklet kemerlerinin sahibi 36 yaşındaki Usyk, 2012 Londra Olimpiyatları’nda yer alıp altın madalya elde etmişti.
Ayrıyeten Wladimir Klitschko, Lennox Lewis, Anthony Joshua, Joe Frazier, George Foreman üzere profesyonel boksa damga vurmuş isimler de olimpiyatlarda yer alıp altın madalya kazanmıştı.
Türkiye’nin bokstaki olimpiyat madalyaları
Türkiye, olimpiyat tarihinde bugüne dek biri altın olmak üzere 7 madalya aldı.
Bayan ulusal boksör Busenaz Sürmeneli, Tokyo 2020’de altın madalya alarak Türkiye’ye boksta birinci olimpiyat şampiyonluğunu getirdi. Türkiye’nin bokstaki birinci madalyasını ise Los Angeles 1984’te erkeklerde bronz madalyalarla Eyüp Can ile Turgut Aytaç kazandı.
Buse Naz Çakıroğlu Tokyo 2020’de, Malik Beyleroğlu Atlanta 1996’da, Atagün Yalçınkaya Atina 2004’te gümüş, Yakup Kılıç ise Pekin 2008’de bronz madalya elde eden Türk boksörler oldu.
Erkeklerde kask 2016’da kalktı, bayan boksu Londra 2012’ye dahil oldu
Erkek boksunda 2016 Rio Olimpiyat Oyunları’nda kask kullanımı kaldırıldı.
IOC ve AIBA’nın aldığı kararla 2016’dan itibaren erkek boksunda kask kaldırılırken, Londra 2012’de birinci defa olimpiyatlara dahil edilen bayan boksunda kask kullanımına devam ediliyor.
