Halkla Alakaların gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere irtibat usullerine nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan gaye kitleye gerçek tek istikametli bir irtibat sürecine dayalı olmasının en değerli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki istikametli asimetrik model ve iki istikametli simetrik modellerin Halkla Münasebetlerin gelişim sürecine dahil olduğunu tabir ediyor.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Halkla Münasebetler ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Alakaların gelişimi dikkate alındığında o periyodun şartlarına bağlı olarak uygulanmış bağlantı biçimlerine nazaran halkla ilgiler modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla ilgiler modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına taban hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir mevzu hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, son maksat ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek istikametli irtibat sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en kıymetli özelliğinin kaynaktan amaç kitleye yanlışsız tek istikametli bir bağlantı sürecine dayanması olduğunu tabir eden Uğurlu, “Bu noktada bildirinin doğruluğu, muteber olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu periyot içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve takviyesini toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal bağlantı kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber bedeli taşımayan içerikleri amaç kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki taraflı simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin gayesini açıkça söz ediyor ve halkla münasebetler mesleğinin gelişimi açısından da epey değerli bir atılım olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla alakalar çalışmalarında hakikat ve eksiksiz bilgi sunma maksadıyla yola çıkılıyor. Böylelikle amaç kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en değerli destek noktası da kurumun imajının amaç kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki istikametli asimetrik model ise karşılıklı fakat istikrarsız bir bağlantıya dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla münasebetler çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En kıymetli dinamik geri bildirim
İki taraflı asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla münasebetler faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini tabir eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en değerli dinamik, maksat kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Lakin alınan geri bildirim, yalnızca ikna maksadıyla kullanılıyor. Dört halkla alakalar modelinin sonuncusu ‘iki istikametli simetrik model’dir. Bu modelin en kıymetli özelliği kurumlar ve maksat kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri kıymetli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla bağlantılar uygulamaları, kurumların gaye kitleleriyle kurmuş oldukları bağlantıda onların muhtaçlık ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla ilgiler alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların kıymetinin artması da kurumların gaye kitleleriyle kurdukları bağlantının temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, maksat kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış maksat kitle ile olumlu ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma hedefiyle iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
